Ai trong chúng ta cũng từng ít nhất một lần cố gắng từ bỏ một thói quen không tốt, có thể là thói trì hoãn, lướt điện thoại quá lâu, thức khuya, hay ăn uống vô tội vạ. Thế nhưng, dù đã thử rất nhiều cách, việc thay đổi hành vi quen thuộc vẫn luôn là thử thách đầy khó khăn.
Vậy làm thế nào để từ bỏ thói quen xấu một cách hiệu quả và bền vững? Trong bài viết này, Bamboo School sẽ giúp bạn tìm thấy nguyên nhân khiến việc thay đổi trở nên khó khăn, các bước thực hành cụ thể, cũng như những phương pháp khoa học giúp bạn chinh phục hành trình thay đổi bản thân từ những điều nhỏ nhất.
Thói Quen Xấu Là Gì? Tại Sao Chúng Ta Khó Từ Bỏ?
Thói quen xấu là gì?
Thói quen xấu là những hành vi lặp đi lặp lại một cách tự động, thường xuyên đến mức vô thức, nhưng lại mang lại tác động tiêu cực đến sức khỏe, tinh thần, các mối quan hệ hoặc hiệu suất công việc.
Một số ví dụ về thói quen xấu phổ biến có thể kể đến như: trì hoãn công việc đến phút chót, lướt mạng xã hội hàng giờ liền, ăn uống vô độ, thức khuya, hay thậm chí là những lời nói, suy nghĩ tiêu cực. Điểm chung của chúng là dù biết rõ tác hại, chúng ta vẫn khó lòng dứt bỏ.
Nguyên nhân khiến bạn khó từ bỏ thói quen xấu
Việc từ bỏ thói quen xấu không dễ dàng vì chúng thường mang lại cảm giác thoải mái tạm thời, như sự thư giãn khi trì hoãn hay niềm vui nhanh chóng từ đồ ăn vặt. Nhiều người còn thiếu mục tiêu cụ thể để thay đổi, dẫn đến tình trạng nhanh chóng bỏ cuộc khi gặp khó khăn.
Bên cạnh đó, môi trường sống – chẳng hạn như để điện thoại cạnh giường hoặc làm việc trong không gian bừa bộn có thể vô tình kích hoạt hành vi cũ. Một nguyên nhân khác là không có phương án thay thế phù hợp; nếu chỉ cố ngăn bản thân mà không chuyển hướng sang hành vi tích cực khác, bạn rất dễ tái phạm.
Cuối cùng, tâm lý “một lần tái phạm là thất bại” khiến nhiều người bỏ cuộc sớm. Để biết làm thế nào để từ bỏ thói quen xấu, trước tiên bạn cần hiểu rõ những rào cản vô hình này và học cách vượt qua chúng một cách linh hoạt.
Làm Thế Nào Để Từ Bỏ Thói Quen Xấu? 7 Bước Hiệu Quả
Làm Thế Nào Để Từ Bỏ Thói Quen Xấu? 7 Bước Hiệu Quả
Bước 1: Nhận diện rõ thói quen xấu và hậu quả
Bước đầu tiên để thay đổi là trung thực với bản thân. Hãy viết ra thói quen bạn muốn từ bỏ và liệt kê những hậu quả cụ thể mà nó mang lại: làm mất thời gian, ảnh hưởng sức khỏe, gây căng thẳng, khiến bạn trì trệ,… Việc “gọi tên” được vấn đề sẽ giúp bạn ý thức rõ ràng hơn về lý do phải thay đổi.
Bước 2: Xác định động lực và mục tiêu cá nhân
Đặt câu hỏi: “Tại sao mình muốn từ bỏ thói quen này?”. Động lực có thể là để sống khỏe hơn, cải thiện năng suất làm việc hay xây dựng hình ảnh bản thân tích cực. Kèm theo đó, bạn nên xác định mục tiêu cụ thể và đo lường được, ví dụ: “Tôi sẽ đi ngủ trước 23h trong 30 ngày tới”.
Bước 3: Tìm hành vi thay thế lành mạnh
Thay vì chỉ cố gắng “nhịn” hoặc “cấm đoán”, bạn nên chuẩn bị trước một thói quen tích cực để thay thế. Ví dụ:
-
Thay vì lướt mạng xã hội khi buồn chán, hãy thử đọc sách hoặc đi dạo.
-
Thay vì ăn đồ ngọt để giải tỏa stress, hãy uống nước, nghe nhạc nhẹ hoặc hít thở sâu.
Việc thay thế sẽ giúp não bộ dễ tiếp nhận hành vi mới hơn là chỉ “chống lại” cái cũ.
Bước 4: Điều chỉnh môi trường sống
Môi trường ảnh hưởng lớn đến hành vi. Nếu bạn muốn bỏ thói quen ăn vặt đêm khuya, đừng để đồ ăn trong phòng. Nếu muốn tập trung hơn, hãy dọn dẹp bàn và để điện thoại xa tầm tay. Môi trường hỗ trợ sẽ giúp giảm tác nhân kích thích hành vi xấu.
Bước 5: Theo dõi tiến trình thay đổi
Ghi chép lại quá trình thay đổi mỗi ngày: bạn đã làm được gì, có thất bại không, cảm xúc như thế nào. Điều này không chỉ giúp bạn nhận diện tiến bộ, mà còn tạo cảm giác kiểm soát và duy trì động lực.
Xem thêm về cách ghi chép hiệu quả: Mẹo hay từ chuyên gia
Bước 6: Tìm người đồng hành hoặc hỗ trợ
Chia sẻ mục tiêu với người thân, bạn bè hoặc một nhóm có cùng mục tiêu sẽ giúp bạn bớt cảm giác đơn độc. Họ có thể nhắc nhở, cổ vũ và giúp bạn vượt qua những lúc muốn bỏ cuộc. Thậm chí, bạn có thể tìm đến cố vấn tâm lý nếu cảm thấy hành vi xấu liên quan đến tổn thương sâu hơn.
Bước 7: Chấp nhận sự tái phạm và tiếp tục tiến về phía trước
Thay đổi không phải lúc nào cũng diễn ra suôn sẻ. Có thể bạn sẽ thất bại một vài lần, điều đó hoàn toàn bình thường. Quan trọng là đừng để một lần tái phạm trở thành lý do từ bỏ hoàn toàn. Hãy xem đó là một phần tự nhiên của hành trình thay đổi.
Một Số Phương Pháp Khoa Học Giúp Từ Bỏ Thói Quen Xấu
Một Số Phương Pháp Khoa Học Giúp Từ Bỏ Thói Quen Xấu
1. Quy Tắc 21 Ngày – Xây Dựng Thói Quen Mới
Một trong những cách hiệu quả nhất để từ bỏ thói quen xấu là thay vì cố gắng loại bỏ chúng. Theo nhiều nghiên cứu hành vi học, trung bình bạn cần ít nhất 21 ngày để hình thành một thói quen mới hoặc thay thế một thói quen cũ. Trong khoảng thời gian này, não bộ sẽ dần thích nghi với sự thay đổi.
Hãy kiên trì lặp lại hành vi tích cực mỗi ngày và sử dụng lịch đánh dấu, ứng dụng theo dõi thói quen để duy trì động lực. Đây là bước đầu tiên nếu bạn đang tự hỏi làm thế nào để từ bỏ thói quen xấu một cách thực tế và hiệu quả.
2. Áp Dụng “Quy Tắc 2 Phút”
Đây là một kỹ thuật tuyệt vời để giảm thiểu rào cản ban đầu và xây dựng động lực cho sự thay đổi. Quy tắc 2 phút nói rằng khi bạn muốn bắt đầu một thói quen mới (hoặc từ bỏ một thói quen xấu bằng cách thay thế nó), hãy làm phiên bản nhỏ nhất của nó, chỉ mất không quá 2 phút.
Ví dụ:
- Muốn đọc sách nhiều hơn? Chỉ cần đọc 1 trang.
- Muốn tập thể dục? Chỉ cần đi bộ 2 phút.
3. Đối Diện Và Chấp Nhận
Một trong những sai lầm lớn nhất khi cố gắng thay đổi là chối bỏ hoặc trốn tránh sự tồn tại của thói quen xấu. Thay vì tự trách hay né tránh, hãy dũng cảm đối diện và chấp nhận rằng: “Mình đang có thói quen xấu này”. Khi chấp nhận một cách thành thật, bạn sẽ dễ dàng quan sát, phân tích và can thiệp vào quá trình hình thành thói quen hơn.
4. Thay Đổi Môi Trường Xung Quanh
Môi trường có ảnh hưởng trực tiếp đến hành vi. Một môi trường được thiết kế thông minh chính là “trợ thủ đắc lực” giúp bạn duy trì sự thay đổi.
Nếu bạn đang cố từ bỏ thói quen lướt mạng trước khi ngủ, hãy để điện thoại xa giường hoặc đặt chế độ máy bay sau 22h. Nếu bạn muốn ngừng ăn vặt, hãy dọn sạch những món không lành mạnh khỏi tủ bếp. Khi các “tác nhân kích hoạt” không còn hiện diện, bạn sẽ dễ giữ vững thói quen mới hơn.
5. Thiết Lập “Rào Cản” Cho Thói Quen Xấu
Bên cạnh việc thay đổi môi trường, bạn cũng có thể chủ động tạo ra rào cản khiến thói quen xấu trở nên khó tiếp cận hơn. Ví dụ:
-
Nếu bạn hay tiêu tiền quá tay, hãy xóa app mua sắm online hoặc để tài khoản ở chế độ khóa.
-
Nếu bạn thường xuyên trì hoãn công việc, hãy dùng app chặn mạng xã hội trong giờ làm.
Càng khó thực hiện, thói quen xấu càng giảm dần khả năng quay trở lại. Đây là nguyên tắc vận hành của hành vi: càng tốn công – càng ít được lặp lại.
6. Tự Theo Dõi Và Đánh Giá Tiến Độ
Ghi lại và theo dõi hành trình thay đổi để duy trì động lực và nhận biết sự tiến bộ. Khi đạt được các cột mốc nhỏ, hãy tự thưởng cho mình một cách lành mạnh. Điều này củng cố hành vi tích cực và giúp não bộ liên kết sự thay đổi với những điều tốt đẹp.
Xem ngay cách Rèn Luyện Thói Quen Tốt: Bí Quyết Thành Công
Kết Luận
Việc thay đổi hành vi không phải là điều dễ dàng, nhưng hoàn toàn có thể nếu bạn biết làm thế nào để từ bỏ thói quen xấu một cách có hệ thống. Bằng cách nhận diện vấn đề, hiểu rõ nguyên nhân, đặt mục tiêu cụ thể và kiên trì áp dụng các phương pháp phù hợp, bạn sẽ từng bước xây dựng được cuộc sống tích cực hơn.
Tại Bamboo School, chúng tôi tin rằng việc rèn luyện kỹ năng sống là nền tảng quan trọng cho sự phát triển toàn diện của mỗi học sinh. Chúng tôi không chỉ dạy kiến thức, mà còn đồng hành cùng các em trên hành trình trưởng thành, giúp các em trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Nếu bạn đang tìm kiếm một môi trường giáo dục giúp con biết cách thay đổi tư duy và hành vi một cách tích cực, Bamboo School chính là lựa chọn đáng tin cậy.
Xem thêm các bài viết nói về các thói quen khác:
