Câu hỏi tu từ là gì? Đặc điểm, tác dụng và cách đặt câu hỏi tu từ

Câu hỏi tu từ là một trong những phép nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong văn học và giao tiếp hằng ngày. Vậy cụ thể thì câu hỏi tu từ là gì? Nó có đặc điểm và tác dụng như thế nào? Trong bài viết này, chúng ta hãy cùng tìm hiểu chi tiết về các dạng câu hỏi tu từ, cũng như cách đặt loại câu hỏi này trong tiếng Việt các bạn nhé!

Câu hỏi tu từ là gì?

Tương tự như các biện pháp: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ,… câu hỏi tu từ được sử dụng rất phổ biến trong văn học. Bên cạnh đó, chúng ta còn có thể vận dụng câu hỏi tu từ vào giao tiếp hằng ngày.

Hiểu một cách đơn giản, câu hỏi tu từ là câu hỏi được con người đặt ra nhưng lại không hướng tới việc tìm kiếm câu trả lời, hoặc nội dung câu trả lời đã có sẵn trong câu hỏi đó. Nói cách khác, đối với loại câu hỏi này, chúng ta không nhất thiết phải tìm ra đáp án chính xác cho câu hỏi. Tùy vào mục đích giao tiếp của người hỏi, hoặc dụng ý nghệ thuật trong văn học mà câu hỏi tu từ có thể biểu đạt, hay tượng trưng cho một ý nghĩa nhất định nào đó.

Ví dụ về câu hỏi tu từ trong văn học:

“Mơ khách đường xa, khách đường xa

Áo em trắng quá nhìn không ra

Ở đây sương khói mờ nhân ảnh

Ai biết tình ai có đậm đà?“

                                         (Hàn Mặc Tử)

Câu hỏi tu từ là câu hỏi được con người đặt ra nhưng lại không hướng tới việc tìm kiếm câu trả lời, hoặc nội dung câu trả lời đã có sẵn trong câu hỏi

Đặc điểm của câu hỏi tu từ

Sau khi đã hiểu được câu hỏi tu từ là gì, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu đặc điểm của dạng câu hỏi này. Câu hỏi tu từ thường có những đặc điểm thường thấy như sau:

• Có đầy đủ hình thức của một câu nghi vấn và luôn có dấu chấm hỏi để kết thúc một câu
• Câu hỏi tu từ được sử dụng nhằm khẳng định, hoặc nhấn mạnh nội dung, ý nghĩa nào đó mà người nói hoặc người viết muốn biểu đạt đến người khác
• Thông tin được truyền đạt phải dễ hiểu, dễ tiếp thu đối với người đọc, người nghe
• Thông tin luôn mang ý nghĩa tượng trưng cho một vấn đề nào đó
• Được dùng theo cách nói ẩn dụ, nhằm thể hiện sắc thái biểu đạt
• Có thể mang hàm ý phủ định với nội dung được người nói, người viết nhắc đến trong câu

Câu hỏi tu từ có đầy đủ hình thức của một câu nghi vấn và luôn có dấu chấm hỏi để kết thúc một câu

Tác dụng câu hỏi tu từ

Có thể thấy, câu hỏi tu từ mang lại hiệu quả giao tiếp cao giữa người nói và người nghe, giữa người viết và người đọc. Dù được sử dụng nhằm mục đích nào thì tác dụng hướng đến của câu hỏi tu từ vẫn là nhấn mạnh nội dung, thông tin mà người nói hoặc người viết muốn biểu đạt.

Câu hỏi tu từ giúp cho câu văn trở nên sinh động, hấp dẫn và trực quan hơn. Vận dụng câu hỏi tu từ một cách linh hoạt còn có thể làm tăng hiệu quả diễn đạt nội dung, làm cho sắc thái ý nghĩa trong câu trở nên đa dạng và phong phú hơn rất nhiều. Sử dụng dạng câu hỏi này còn giúp người đọc hoặc người nghe có những liên tưởng thú vị về nội dung, thông tin trong câu. Từ đó, ta có thể thu hút sự chú ý và tập trung của người nghe, người đọc vào cuộc đối thoại, hoặc câu văn.

Tuy nhiên, bạn cũng không nên quá lạm dụng câu hỏi tu từ vào giao tiếp, vì rất dễ khiến người nghe dễ bị rối, khó nắm bắt nội dung trọng tâm. Câu hỏi tu từ chỉ có ý nghĩa khi người nghe hiểu rõ được thông tin mà bạn muốn truyền đạt. Nếu người nghe không thể nắm bắt được thông tin thì câu hỏi tu từ không có tác dụng cần thiết.

Sử dụng câu hỏi tu từ giúp làm tăng hiệu quả diễn đạt nội dung, làm cho sắc thái ý nghĩa trong câu trở nên đa dạng và phong phú hơn

Các câu hỏi tu từ

Câu hỏi tu từ bao gồm hai dạng: Mang ý nghĩa khẳng định và mang ý nghĩa phủ định.

• Câu hỏi tu từ mang ý nghĩa khẳng định: Dạng câu hỏi này được sử dụng nhằm mục đích khẳng định lại mệnh đề được nhắc đến trong câu. Đồng thời, nhấn mạnh lại nội dung, ý nghĩa mà người nói, người viết muốn truyền đạt.
• Câu hỏi tu từ mang ý nghĩa phủ định: Dạng câu hỏi này có thể không chứa các từ ngữ phủ định (“không”, “chưa”,…). Tuy nhiên, nó vẫn mang ý nghĩa đối lập, tương phản, phủ định lại mệnh đề được nhắc đến trong câu văn.

Có 2 dạng câu hỏi tu từ: Khẳng định và phủ định

Cách đặt câu hỏi tu từ

Bạn có thể đặt câu hỏi tu từ bằng cách dưới đây:

• Đặt một câu hỏi thông thường
• Lồng ghép nội dung, ý nghĩa biểu đạt muốn nhấn mạnh vào trong câu văn
• Sử dụng các từ ngữ mang ý nghĩa khẳng định hoặc phủ định vào trong câu
• Khi đặt câu, cần chú ý nội dung thông tin được biểu đạt phải dễ hiểu và gần gũi với người nghe, người đọc, để mọi người có thể hiểu và nắm bắt được thông tin mà bạn muốn diễn đạt

Cách đặt câu hỏi tu từ

Một số câu hỏi về câu hỏi tu từ

Câu hỏi tu từ có phải câu nghi vấn không?

Nhiều người thường nhầm lẫn câu hỏi tu từ là câu nghi vấn. Tuy nhiên, giữa hai dạng câu này vẫn có những điểm khác biệt.

Câu nghi vấn là loại câu hỏi nhằm mục đích làm sáng tỏ một vấn đề nào đó, và người hỏi muốn nhận được câu trả lời, hồi đáp từ người được hỏi. Trong câu nghi vấn thông thường sẽ có ít nhất hai chủ thể, đó là người hỏi và người được hỏi. Cuộc đối thoại giữa hai chủ thể có thể là trực tiếp (người hỏi nêu câu hỏi, người được hỏi sẽ phản hồi lại), hoặc gián tiếp (thông qua email, thư từ…).

Trong khi đó, câu hỏi tu từ không nhằm mục đích tìm kiếm, làm sáng tỏ vấn đề hay nội dung nghi vấn. Đây là câu hỏi không cần câu trả lời cụ thể, mà chỉ để nhấn mạnh ý nghĩa, nội dung diễn đạt. Đối với dạng câu hỏi tu từ, ta có thể xác định chủ thể người nêu câu hỏi, nhưng không thể xác định chính xác đối tượng được hỏi.

Câu hỏi tu từ có những điểm khác biệt với câu nghi vấn

Câu hỏi tu từ có phải biện pháp nghệ thuật?

Câu hỏi tu từ là một trong các biện phép nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong thơ ca, văn xuôi,… Biện pháp nghệ thuật có thể được hiểu là những nguyên tắc sắp xếp, tổ chức trật tự câu văn, sử dụng linh hoạt từ ngữ, ngữ pháp trong câu. Mục đích khi sử dụng biện pháp nghệ thuật chính là tạo nên cái hay, cái đẹp cho tác phẩm, làm tăng sức gợi hình, gợi cảm trong diễn đạt,… Biện pháp nghệ thuật bao gồm cả câu hỏi tu từ, các phép tu từ như hoán dụ, ẩn dụ, chơi chữ, liệt kê,…

Câu hỏi tu từ là một trong các biện pháp nghệ thuật được sử dụng phổ biến trong văn chương

Câu hỏi tu từ có phải là biện pháp tu từ không?

Câu hỏi tu từ không phải là biện pháp tu từ. Câu hỏi tu từ được sử dụng nhằm nhấn mạnh hàm ý biểu đạt, nhấn mạnh ý nghĩa của câu văn mà không cần người nghe hoặc người đọc phải đưa ra câu trả lời cụ thể. Còn biện pháp tu từ là cách ta sử dụng ngôn ngữ theo phong cách đặc biệt, có sự thay đổi về từ ngữ, cú pháp trong câu ở một ngữ cảnh bất kỳ.

Biện pháp tu từ được sử dụng với mục đích tăng sức gợi hình, giá trị biểu cảm trong câu văn, làm cho câu văn trở nên đặc biệt và thú vị hơn so với cách dùng ngôn ngữ thông thường. Các biện pháp tu từ được sử dụng trong văn học và giao tiếp hằng ngày là: So sánh, nhân hóa, ẩn dụ, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp từ điệp ngữ, chơi chữ, liệt kê,…

Câu hỏi tu từ không phải là biện pháp tu từ

Xem thêm:

• Chỉ từ là gì? Khái niệm, vai trò, các loại chỉ từ và bài tập minh họa
• Đại từ xưng hô là gì? Các đại từ xưng hô và ví dụ bài tập có đáp án
• Từ láy là gì? Phân biệt từ láy và từ đơn, các loại từ láy và ví dụ minh họa

Bài viết trên đã giúp bạn tìm hiểu câu hỏi tu từ là gì, đặc điểm, cũng như cách phân biệt câu hỏi tu từ với câu nghi vấn thông thường và biện pháp tu từ khác. Biết cách vận dụng hiệu quả tác dụng của câu hỏi tu từ sẽ làm tăng giá trị biểu đạt thông tin trong văn học và giao tiếp hằng ngày.