Hỗn số là gì? Khái niệm, cách tính hỗn số và bài tập ví dụ minh họa

Hỗn số là một khái niệm rất quen thuộc trong Toán học. Cách tính hỗn số cũng được chia thành các trường hợp khác nhau. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu rõ hơn về khái niệm, cách đọc hỗn số và những cách tính hỗn số thông dụng nhất để áp dụng trong mọi bài Toán.

Hỗn số là gì? Khái niệm của hỗn số

Trong Toán học, hỗn số chính là sự kết hợp giữa một số nguyên và một phân số. Số nguyên sẽ đứng ở vị trí đầu hỗn số. Trong hỗn số, phần phân số sẽ luôn luôn nhỏ hơn 1.

Ví dụ: Ở hình minh họa dưới đây, bạn có một quả táo còn nguyên và 1/2 quả táo. Như vậy là bạn có 1,5 quả táo. Con số 1,5 này sẽ được biểu diễn dưới dạng hỗn số như bên dưới. 

Cách đọc hỗn số

Cách đọc hỗn số khá đơn giản. Hỗn số được cấu tạo từ số nguyên và phân số. Cho nên, khi đọc hỗn số, bạn hãy đọc phần nguyên trước, sau đó thì mới đọc phần phân số. 

Ví dụ: Trong hỗn số được tạo ra từ phân số 9/7, phần nguyên là 1, phần phân số là 2/7. Do đó, cách đọc hỗn số sẽ là: một hai phần bảy.

Cách chuyển đổi của hỗn số

Cách chuyển đổi phân số sang hỗn số

Từ hỗn số, bạn có thể chuyển đổi thành dạng số thập phân, phân số và ngược lại. Để chuyển phân số sang hỗn số, bạn cần thực hiện theo các bước sau: 

• Xác định tử số, mẫu số của phân số đó. Nếu tử số lớn hơn mẫu số thì ta có thể thực hiện phép tính này. Ngược lại, nếu tử số bằng hoặc nhỏ hơn mẫu số thì ta không thể chuyển đổi sang hỗn số.
• Lấy tử số chia cho mẫu số.
• Phần nguyên của phép chia vừa tính được sẽ là số nguyên của phân số.
• Phần dư của phép chia chính là tử số của hỗn số.
• Phần mẫu số trong hỗn số vẫn giữ nguyên từ phân số ban đầu.

Cách chuyển đổi hỗn số sang phân số

Khi đã biết cách chuyển đổi phân số sang hỗn số thì bạn có thể dễ dàng thực hiện phép tính ngược lại. Các bước để đổi hỗn số sang một phân số bất kỳ bao gồm:

• Lấy phần nguyên của hỗn số nhân với mẫu số.
• Lấy kết quả vừa thu được cộng với tử số. 
• Kết quả của phép cộng ở trên sẽ cho ra tử số mới của phân số. Ta tiếp tục giữ nguyên mẫu số ban đầu.

Cách chuyển hỗn số thành số thập phân

Để chuyển hỗn số thành số thập phân, bạn có thể thực hiện bằng 2 cách sau đây: 

Cách 1: 

• Thực hiện phép tính đổi hỗn số sang phân số, ta sẽ thu được một phân số mới.
• Sau đó thực hiện phép chia tử số của phân số mới cho mẫu số. Như vậy là bạn sẽ thu được một số thập phân.

Cách 2: 

• Giữ nguyên phần nguyên của hỗn số. Sau đó, trong phần phân số, bạn hãy lấy tử số chia cho mẫu số.
• Sau khi thu được kết quả của phép chia, bạn hãy lấy số thập phân này cộng với phần nguyên của hỗn số. Như vậy là bạn đã có thể chuyển đổi hỗn số sang số thập phân chỉ trong vài bước đơn giản.

Cách tính hỗn số

Tương tự như số nguyên, số thập phân, phân số, trong hỗn số ta có thể thực hiện được các phép tính cơ bản như cộng – trừ – nhân – chia. Thông thường, để phép tính trở nên đơn giản hơn, bạn nên chuyển đổi các hỗn số về dạng phân số có cùng mẫu số giống nhau. Sau đó thực hiện các phép tính cơ bản.

Cách cộng trừ hỗn số

Để cộng trừ các hỗn số, bạn có thể áp dụng 2 cách dưới đây:

• Cách 1: Chuyển đổi hỗn số về dạng phân số. Các phân số mới này sẽ có mẫu số giống hoặc khác nhau. Công việc của bạn là tiếp tục quy đồng và thực hiện phép tính cộng, trừ phân số như bình thường.
• Cách 2: Bạn không cần phải chuyển đổi hỗn số về phân số. Bạn có thể tách rời phần nguyên với phần phân số. Sau đó thực hiện phép tính cộng / trừ phần nguyên với phần nguyên, phần phân số với phần phân số. Tuy nhiên, cách này chỉ áp dụng trong trường hợp kết quả của phép cộng / trừ phần nguyên không phải là một số âm.

Cách nhân chia hỗn số

Để thực hiện phép tính nhân chia các hỗn số với nhau, bạn hãy thực hiện theo các bước sau đây:

• Chuyển đổi các hỗn số về dưới dạng phân số.
• Thực hiện phép tính nhân hoặc chia 2 phân số theo cách thông thường.
• Lưu ý là khi thực hiện nhân / chia một hỗn số với một số nguyên, bạn có thể thực hiện phép tính bằng cách viết hỗn số dưới dạng tổng của một số nguyên và một phân số. Sau đó thực hiện phép tính như thông thường.

Bài tập ví dụ về hỗn số có đáp án

• Bài tập 1: Hỗn số gồm những thành phần nào? 

1. Phần nguyên và phần phân số 
2. Phần nguyên 
3. Phần phân số 
4. Phần nguyên, phần số tự nhiên và phần phân số

Đáp án: A

Bài tập 2: Hãy đọc các hỗn số dưới đây:

Đáp án: hai một phần bảy mươi tám; bốn hai mươi ba phần hai mươi sáu; sáu mười hai phần hai mươi sáu; ba ba mươi mốt phần năm mươi hai.

Bài tập 3: Hãy chuyển các hỗn số sau đây về dạng phân số: 

Đáp án: 

Bài tập 4: Phần nguyên của hỗn số “mười ba hai mươi lăm phần ba mươi tám” là:

1. 25
2. 38
3. 13
4. 25/38

Đáp án: C

• Bài tập 5: Phân số 27/4 khi viết dưới dạng hỗn số sẽ có cách đọc là:

1. Hai mươi bảy phần bốn
2. Hai và bảy phần bốn
3. Bảy phần bốn
4. Sáu và ba phần bốn

Đáp án: D

• Bài tập 6: Hỗn số “sáu và năm phần chín” khi chuyển về dạng phân số là:

1. 54/9
2. 5/9
3. 65/9
4. 59/9

Đáp án: D

Xem thêm: 

• Phương pháp dạy học là gì? 10 phương pháp dạy học tích cực hiệu quả nhất
• Số khối là gì? Số hiệu nguyên tử là gì? Công thức tính số khối và nguyên tử khối
• Khối lượng riêng là gì? Công thức tính khối lượng riêng và một số bài tập cơ bản

Trên đây là khái niệm và những cách tính hỗn số được áp dụng phổ biến nhất. Hy vọng thông qua bài viết này, các bạn đã hiểu rõ hơn về hỗn số cũng như biết cách áp dụng các cách tính để giải những bài Toán liên quan tới hỗn số.