Nuôi dạy con cái để trở thành người trưởng thành là trách nhiệm quan trọng của các phụ huynh. Tuy nhiên, có nhiều người vẫn tiếp tục áp dụng những phương pháp sai lầm trong cách dạy con, dẫn đến tình trạng bé không có cơ hội phát triển và thậm chí có thể sợ hãi cha mẹ. Vì lý do này, trong bài viết này, Bambooschool.edu.vn chia sẻ đến bạn những nguyên tắc cơ bản về cách dạy con đúng, giúp trẻ phát triển đúng hướng và cha mẹ cần nắm vững.
Dạy con có nên quát mắng, đánh bằng đòn roi không?
Các dạy con nên tránh quát mắng và đánh con bằng đòn roi. Thay vì sử dụng hình phạt vũ lực, hãy áp dụng các phương pháp giáo dục tích cực và tạo môi trường an toàn để nuôi dạy con cái. Đánh đập và quát mắng không chỉ gây thương tổn tinh thần và tinh thần cho trẻ mà còn có thể tạo ra hậu quả xấu về mối quan hệ giữa cha mẹ và con.
Thay vào đó, bạn có thể áp dụng các phương pháp như:
- Giao tiếp: Hãy lắng nghe con và thảo luận với họ về những hành vi không phù hợp. Giúp con hiểu lý do tại sao điều đó không nên xảy ra.
- Hình phạt cấm: Hãy xem xét áp dụng hình phạt cấm, ví dụ như cấm con sử dụng thiết bị điện tử hoặc mất quyền tham gia vào hoạt động yêu thích trong một thời gian nhất định.
- Tạo ví dụ: Cha mẹ hãy là mẫu số tích cực cho con cái. Hành vi của cha mẹ sẽ ảnh hưởng lớn đến con, chúng học hỏi bằng cách quan sát và bắt chước.
- Khuyến khích hành vi tích cực: Khi con thực hiện hành vi tích cực hoặc thể hiện những giá trị và đạo đức tốt, hãy khuyến khích và tặng pohần thưởng để động viên.
- Thấu hiểu tâm lý con: Hiểu sâu hơn về cảm xúc và tâm lý của con cái giúp bạn tương tác hiệu quả hơn với họ.
Nhớ rằng, mục tiêu chính của việc dạy dỗ là giúp con phát triển và học hỏi từ kinh nghiệm, chứ không phải là trừng phạt hoặc làm tổn thương trẻ.
16 cách dạy con ngoan tự lập không đòn roi
1. Cách dạy con đúng là việc làm tấm gương tốt
Để nuôi dạy con một cách chính xác, cha mẹ cần đóng vai trò là tấm gương mẫu mực mà con cái có thể học hỏi và noi theo. Điều này ngụ ý rằng chỉ khi cha mẹ tỏ ra tốt bản thân, họ mới có thể truyền đạt giá trị và kiến thức cho con cái một cách hiệu quả. Hơn nữa, việc cha mẹ làm mẫu không chỉ khiến con cái phục tùng và tôn trọng họ mà còn giúp trẻ học cách thực hiện điều tương tự. Điều này càng trở nên quan trọng khi con cái bắt đầu thể hiện sự tò mò về giới tính khi bước vào tuổi dậy thì.
2. Nuôi dạy con đúng cách bằng việc khen trẻ đúng lúc đúng việc
Hãy động viên và khen ngợi bé mỗi khi bé hoàn thành một công việc tốt. Lời khen, dù đơn giản, là món quà quý giá nhất để khuyến khích con phát triển và duy trì tinh thần tích cực. Hãy tránh việc sử dụng thưởng tặng vật chất, vì điều này có thể tạo thói quen không mong muốn cho con cái.
3. Nuôi dạy con đúng cách bằng việc chấp nhận sự bừa bộn
Trẻ em thường năng động và tò mò, và việc để cho họ vui chơi và khám phá là quan trọng. Trong quá trình này, việc đồ chơi bắn ra khắp nơi thường xảy ra. Tuy nhiên, cách nuôi dạy con đúng cách là không nên quát mắng, mà thay vào đó, cha mẹ nên chấp nhận tình huống và nhẹ nhàng hướng dẫn con cách sắp xếp và dọn dẹp.
Lời khuyên này thể hiện tôn trọng con cái và giúp họ phát triển tư duy tự quản lý và trách nhiệm. Ngoài ra, cách tiếp cận nhẹ nhàng và hướng dẫn có thể tạo môi trường học tập tích cực cho trẻ về việc quản lý thời gian và không gian.
4. Cho trẻ tự do là cách dạy con đúng đắn
Thực tế, nguyên tắc cho phép trẻ có sự tự do và tự quản trong hoạt động của họ được đánh giá cao trong việc nuôi dạy con trong thời đại hiện nay. Cha mẹ nên tạo không gian cho trẻ và cho phép họ tự do hoạt động, không nên luôn theo dõi và quát mắng chúng với những lời như “Đừng trèo lên đó” hoặc “Đừng động vào đó”.
Tuy nhiên, việc này không có nghĩa là bạn nên để trẻ hoàn toàn tự do mà không có giới hạn. Thay vào đó, bạn cần tạo một môi trường an toàn cho trẻ và giúp họ vui chơi dưới sự giám sát của bạn. Điều này đảm bảo rằng con cái vẫn được bảo đảm an toàn trong khi họ khám phá và phát triển.
Bằng cách thực hiện điều này, cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển sự tự tin và lòng kiên trì. Điều này khuyến khích họ thử nghiệm, học hỏi từ thất bại và phát triển kỹ năng quản lý cuộc sống của riêng mình.
5. Cách dạy con là phải tôn trọng ý kiến của con
Việc lắng nghe con và tôn trọng ý kiến của họ là quan trọng trong việc nuôi dạy con đúng cách. Thay vì chỉ ép buộc con phải làm theo ý của cha mẹ, hãy tạo một môi trường thúc đẩy sự sáng tạo và khám phá của trẻ.
Bằng cách này, cha mẹ khuyến khích sự tự vận động và suy nghĩ độc lập của con cái, giúp họ phát triển kỹ năng quản lý cuộc sống và sáng tạo. Hãy thể hiện lòng tôn trọng đối với ý kiến của con, và nếu nó không ảnh hưởng xấu đến sự an toàn và giáo dục của họ, hãy cho phép họ thử nghiệm và tạo ra những trải nghiệm độc đáo. Điều này giúp con phát triển lòng tự tin và khả năng ra quyết định trong cuộc sống.
6. Khuyến khích con tự kiểm soát hành vi
Thay vì sử dụng phạt trừ, tạo ra môi trường và quy tắc để trẻ hiểu và tuân theo là một cách dạy con hiệu quả hơn. Bằng cách này, cha mẹ đang khuyến khích trẻ phát triển khả năng tự quản lý hành vi của họ và hiểu rõ về quy tắc và trách nhiệm cá nhân.
Cách này giúp rèn luyện sự tự kiểm soát và sự chủ động trong quản lý hành vi của trẻ. Trẻ sẽ học cách đánh giá hành vi của họ dựa trên quy tắc và tiêu chuẩn được thiết lập, từ đó thúc đẩy việc tìm cách điều chỉnh và điều hành hành vi sao cho phù hợp và có lợi cho bản thân và người khác. Điều này cũng giúp trẻ phát triển khả năng ra quyết định và tự quản lý trong cuộc sống, kỹ năng quan trọng cho tương lai của họ.
7. Nuôi dạy con đúng cách bằng việc tán dương tính tự giác
Tự giác là một trong những đức tính quan trọng, và việc dạy con cách tự giác là một phần quan trọng của việc nuôi dạy con cái. Ngoài việc hướng dẫn, cha mẹ cũng cần tán dương con khi thấy họ thực hiện những hành động tự giác. Ví dụ như khi bé tự giác soạn quần áo, sắp xếp sách vở hoặc chăn gối khi thức dậy. Đây là cách tạo động viên và khích lệ cho trẻ tiếp tục thực hiện những hành động tích cực này.
Bằng cách tán dương và động viên, cha mẹ có thể thể hiện sự đánh giá cao và ủng hộ cho những hành vi tự giác của con cái, từ đó khuyến khích họ duy trì thói quen tốt và phát triển sự tự quản lý và tự giác trong cuộc sống hàng ngày.
8. Nguyên tắc trong cách dạy con – Tôn trọng gia đình
Cách dạy con tự giác và tự quản trong hoạt động cá nhân là quan trọng, nhưng cũng quan trọng không quên dạy trẻ cách tôn trọng và lễ phép trong gia đình. Dạy con cách thể hiện tình cảm và lối sống lễ phép đối với ông bà, cha mẹ và các thành viên trong gia đình là một phần quan trọng của việc nuôi dạy.
Bố mẹ cần thể hiện sự lãnh đạo bằng việc giới hạn hành vi ương bướng và định ra những quy tắc về lễ phép và tôn trọng. Hãy đảm bảo rằng các lời giao tiếp trong gia đình luôn tôn trọng và lịch sự, và không nên để trẻ sử dụng ngôn ngữ thô tục hoặc thiếu lễ phép đối với người lớn. Bằng cách này, cha mẹ giúp con phát triển các kỹ năng xã hội quan trọng và hình thành mối quan hệ gia đình khỏe mạnh.
9. Nguyên tắc nuôi dạy con – Tập trung vào lý do gây nên những hành vi ngỗ nghịch
Việc tìm hiểu nguyên nhân đằng sau hành vi sai lệch của trẻ là quan trọng để có thể giải quyết vấn đề một cách hiệu quả. Thông qua sự quan tâm và giao tiếp, cha mẹ có thể xác định lý do mà con cái hành động một cách sai lệch và đưa ra phương án giải quyết.
Ngoài ra, quan điểm về việc kỳ vọng hợp lý và xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với con cái cũng rất quan trọng. Cha mẹ cần đảm bảo rằng mọi yêu cầu đều hợp lý và dựa trên quy tắc cụ thể, và đồng thời phải tạo một môi trường gia đình nơi con cái cảm thấy yêu thương, hỗ trợ và an toàn.
Chơi các trò chơi giúp kích thích giác quan sáng tạo của trẻ cũng là một phần quan trọng của việc phát triển. Những trò chơi này không chỉ giúp trẻ vui chơi mà còn giúp họ phát triển tư duy logic, sáng tạo và kỹ năng xã hội.
10. Nuôi dạy con đúng cách bằng việc luôn nhẹ nhàng
Hình mẫu của cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các giá trị và hành vi của trẻ.
Sự tử tế không chỉ là việc giúp trẻ bình tĩnh và dễ hợp tác, mà còn giúp họ hiểu về ý nghĩa của tôn trọng và quan tâm đến người khác. Việc sử dụng một giọng điệu bình tĩnh và lý giải một cách rõ ràng cho trẻ về tại sao một hành vi là sai lầm, thay vì la mắng và sử dụng giọng điệu nghiêm khắc, thường giúp trẻ hiểu rõ hơn và cảm thấy đối xử công bằng hơn.
Các quy tắc và giới hạn cũng nên được đặt ra và thực thi một cách công bằng và đúng đắn, để trẻ hiểu rằng hành vi sai trái sẽ có hậu quả và cần phải chịu trách nhiệm về hành động của mình. Việc này giúp trẻ phát triển tư duy nhận thức và khả năng tự quản lý hành vi, kỹ năng quan trọng cho tương lai của họ.
11. Dạy con cần có kỷ luật
Bạn đã đúng khi nêu ra rằng hình phạt không phải lúc nào cũng là giải pháp tốt trong cách dạy con. Thay vào đó, các phản ứng tích cực và hướng dẫn chính là cách hiệu quả hơn để trẻ hiểu và học về hành vi tốt và hợp lý.
Time-out có thể không phải lúc nào cũng hữu ích và, trong một số trường hợp, nó có thể làm trẻ cảm thấy cô lập và không giúp họ học được điều gì từ kinh nghiệm đó. Việc sử dụng một phản ứng tích cực, như thảo luận, giải thích lý do, hoặc hướng dẫn trẻ thay đổi hành vi, thường hiệu quả hơn.
Time-in, một cách hiệu quả hơn so với timeout, giúp trẻ nắm vững các quy tắc và giới hạn mà bạn đặt ra cho họ. Nó tạo cơ hội để trao đổi thông tin về hành vi và hướng dẫn cách cải thiện. Khi áp dụng time-in, bạn thường tập trung vào việc hướng dẫn trẻ về cách họ nên hành xử đúng cách thay vì tạo ra sự cô lập.
Tuy nhiên, quan trọng nhất là mối quan hệ của bạn với con cái. Sự tương tác, lắng nghe, và việc giải thích một cách rõ ràng về lý do vì sao một hành vi là sai, có thể giúp trẻ hiểu và học hành vi tốt hơn trong tương lai.
12. Cách dạy con là phải rõ ràng và nhất quán
Quyết định và giải thích rõ ràng về hậu quả của việc vi phạm giới hạn cho trẻ rất quan trọng. Trẻ cần hiểu rõ mối liên quan giữa hành vi của họ và các hậu quả có thể xảy ra. Thông qua giải thích lý do và hậu quả, trẻ sẽ phát triển khả năng tự hiểu và tự kiểm soát hành vi của họ.
Một lần nữa, sự nhất quán trong việc thực hiện các quy tắc và giới hạn rất quan trọng. Nếu cha mẹ không duy trì sự nhất quán trong việc thực thi các quy tắc, trẻ có thể cảm thấy không rõ ràng và bối rối. Điều này cũng có thể dẫn đến việc thử thách giới hạn một cách thường xuyên hơn.
Thay vì dùng lời đe dọa hoặc đe dọa hủy bỏ niềm vui của trẻ, cha mẹ nên tập trung vào việc gợi ý và hướng dẫn trẻ đúng hướng. Tạo cơ hội để trẻ học từ kinh nghiệm và hiểu về tác động của hành vi. Điều này giúp trẻ phát triển khả năng tự quản lý và đưa ra quyết định tốt hơn trong tương lai.
13. Nuôi dạy con đúng cách bằng cách dạy con những điều phù hợp với lứa tuổi
Thỉnh thoảng, những hành vi mà chúng ta coi là không phù hợp thật sự có thể là phản ứng phù hợp với độ tuổi của trẻ. Ví dụ, sự nổi giận ở các đứa trẻ mới biết đi là điều hoàn toàn bình thường. Chúng có cảm xúc mạnh mẽ nhưng chưa thể diễn tả chúng bằng lời nói, và họ chưa có khả năng tự điều chỉnh bởi vì phần não của họ vẫn đang phát triển. Việc hỗ trợ và hướng dẫn con cái chúng tôi trong việc học cách kiểm soát cảm xúc là quan trọng.
Các giai đoạn phát triển của não bộ đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định cách nuôi dạy con cái một cách thích hợp để chúng trở thành những người lớn tự lập và thành công trong tương lai. Trẻ em từ độ tuổi mới biết đi đến trẻ mẫu giáo (và thậm chí cả trẻ 3 tuổi) có thể không hiểu rõ về hậu quả của hành động. Vì vậy, thay vì áp dụng suy luận hoặc áp đặt hệ quả, việc sử dụng phương pháp chuyển hướng là cách tốt để tương tác với họ.
14. Dành thời gian cho bản thân
Các bậc cha mẹ có thể cảm thấy mệt mỏi và tức giận trước hành vi đôi khi phiền phức của con cái, và có lúc đó có thể dễ dàng bị cuốn theo sự căng thẳng và áp lực. Tuy nhiên, đây thực sự là thời điểm quan trọng để thể hiện kiên nhẫn và tôn trọng đối với con cái, thay vì thái độ thô lỗ hay quá mạnh tay. Nếu bạn có thể duy trì sự bình tĩnh và trò chuyện một cách tôn trọng, con cái sẽ học cách xử lý cảm xúc tiêu cực như tức giận hoặc thất vọng một cách lịch lãm.
Nếu có điều gì đó không theo ý bạn trong cách con bạn ứng xử, và bạn muốn họ học cách tự kiểm soát và xử lí một cách nhẹ nhàng, điều này không phải lúc nào cũng dễ dàng. Nếu bạn không thể tự mình thực hành điều này, thì không thể kỳ vọng con bạn sẽ làm được điều đó.
Bậc cha mẹ cần dành thời gian cho bản thân nhiều hơn. Khi bạn cảm thấy quá mệt mỏi hoặc đang bị tràn đầy cảm xúc tức giận, hãy thẳng thắn nói với con rằng bạn đang cần một khoảnh khắc riêng tư vì bạn cảm thấy buồn. Hãy xác định một thời gian cụ thể khi bạn sẽ trở lại để tương tác vui vẻ với con.
Việc “tháo chạy” không chỉ làm dừng các xung đột mà còn giúp bạn lấy lại sự bình tĩnh và tỉnh táo. Hãy nhắc nhở bản thân về mục tiêu cốt lõi của cách dạy con, đó là giúp con phát triển và học hỏi, chứ không phải là để chiến thắng trong mỗi cuộc tranh luận.
Lúc đó, hãy tìm một không gian riêng, hít thở sâu để thư giãn tâm hồn và trí óc, và đó cũng là thời điểm bạn có thể tìm ra cách xử lí vấn đề một cách tốt hơn. Khi bạn quay trở lại, bạn sẽ cảm thấy sảng khoái và sẵn sàng đối mặt với các thách thức trong việc nuôi dạy con một lần nữa. Một cách tốt khác để cải thiện khả năng tự kiểm soát của bạn là thực hành thiền định. Thiền định thường xuyên giúp giảm căng thẳng, đồng thời giúp bạn trở nên kiên nhẫn và hiệu quả hơn trong cách dạy con.
15. Giúp trẻ khi mắc lỗi nhận ra bài học
Trẻ từ 3 tuổi trở lên đã có khả năng suy luận và học hỏi, và mọi hành vi sai lầm của họ có thể trở thành một bài học quý báu trong việc giải quyết vấn đề sau này. Ví dụ, học từ việc làm vỡ đồ chơi có thể giúp trẻ hiểu về hậu quả của hành động của mình. Việc làm vỡ đồ chơi tự nhiên dẫn đến việc họ không thể tiếp tục chơi với nó, và đây là một hình phạt tự nhiên.
Nếu trẻ làm vỡ đồ chơi vì bực bội, bạn có thể hướng dẫn họ cách tìm các cách khác để giải quyết cảm xúc này, ví dụ như đấm vào gối hoặc thực hiện các hoạt động giúp giảm căng thẳng. Hãy giúp chúng phát triển những kỹ năng thay thế để thay vì thái độ thô lỗ.
Một phần quan trọng trong cách dạy con là dạy chúng sử dụng từ ngữ để giải thích cảm xúc của mình. Thay vì cư xử sai hoặc tỏ ra tức giận, hãy hướng dẫn trẻ sử dụng từ vựng để diễn tả tình trạng tinh thần, ví dụ như “Con tức giận vì…” Điều này giúp trẻ phát triển khả năng giao tiếp và giảm thiểu những cơn tức giận và hành vi sai lầm.
16. Hãy luôn kiên nhẫn và đừng tuyệt vọng
Cách dạy con tích cực và kỷ luật tích cực không phải lúc nào cũng tạo ra sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi của trẻ, nhưng chúng đem lại những lợi ích lâu dài và giúp trẻ phát triển toàn diện. Quá trình này đòi hỏi kiên nhẫn và sự nhấn nhá trong việc truyền đạt giá trị và quy tắc đúng đắn cho con cái.
Cha mẹ cần luôn kiên nhẫn và không nản lòng trong quá trình dạy dỗ con cái. Ban đầu, có thể bạn sẽ phải giải thích nhiều lần và lặp đi lặp lại quy tắc và giá trị mà bạn muốn truyền đạt. Trẻ thường học hỏi từ những trải nghiệm lặp đi lặp lại, và việc thay đổi hành vi không xảy ra ngay lập tức. Điều này có thể mất vài tuần hoặc thậm chí vài tháng trước khi trẻ bắt đầu hiểu và chấp nhận những giá trị và quy tắc này.
Tuy nhiên, khi trẻ bắt đầu nhận thức và áp dụng những bài học này vào cuộc sống hàng ngày, chúng sẽ giúp chúng phát triển kỹ năng quan trọng và tạo ra những thay đổi tích cực trong tư duy và hành vi. Hãy luôn kiên nhẫn và đừng tuyệt vọng để giúp con có tương lai tốt đẹp hơn. Bamboo School chúc cha mẹ thành công.
Bamboo Tân Phú: 13B-15 Nguyễn Trọng Quyền, P.Tân Thới Hòa, Q.Tân Phú
